Το κοινωνικό franchising (social franchising) είναι μια καινοτόμος προσέγγιση που συνδυάζει τις αρχές του παραδοσιακού franchising με κοινωνικούς στόχους, με σκοπό την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει οικονομική βιωσιμότητα.
Το κοινωνικό franchising είναι μια μορφή συνεργασίας που επικεντρώνεται στην επίτευξη κοινωνικών αλλαγών μέσω επιχειρηματικών μοντέλων.
Διαφέρει από το παραδοσιακό franchising καθώς πρωταρχικός στόχος του δεν είναι το οικονομικό κέρδος, αλλά η βελτίωση κοινωνικών συνθηκών. Αξιοποιεί τις αρχές του παραδοσιακού franchising για να αντιμετωπίσει κοινωνικές ανάγκες αλλά και τοπικές ή κλαδικές επιχειρηματικές προκλήσεις , διατηρώντας παράλληλα επιχειρηματική βιωσιμότητα.
Η διαφάνεια στη λειτουργία, στη διαχείριση και η ισχυρή κοινωνική και επιχειρηματική αποστολή είναι απαραίτητες για την επιτυχία τέτοιων μοντέλων. Και σε παλαιότερα άρθρα μας και παρεμβάσεις είχαμε τονίσει ότι το κοινωνικό franchising χρησιμοποιεί τη δομή και την αποτελεσματικότητα των επιχειρηματικών μεθόδων για να διευρύνει την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως η υγειονομική περίθαλψη, ο πολιτισμός, o τουρισμός, η τοπική ανάπτυξη, η εκπαίδευση, η κοινωνική ενσωμάτωση, η καταπολέμηση της ανεργίας σε ειδικά κοινά κοκ. Αυτές οι προσπάθειες ενισχύουν την καινοτομία, αξιοποιούν τη συλλογική γνώση, δημιουργούν σημαντικές οικονομίες κλίμακος και ενδυναμώνουν κοινωνικούς επιχειρηματίες, συμβάλλοντας στην επίτευξη μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής και περιφερειακής ανάπτυξης.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το κοινωνικό franchising αξιοποιεί τις αρχές του «παραδοσιακού» franchising για να αντιμετωπίσει κοινωνικές ανάγκες και αναπτυξιακές προκλήσεις, διατηρώντας παράλληλα επιχειρηματική βιωσιμότητα, παράγοντα εξαιρετικά κρίσιμο.
Τάσεις στο Κοινωνικό Franchising
- Διεύρυνση Κοινωνικού Αντίκτυπου: Το κοινωνικό franchising αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως βιώσιμο μοντέλο για τη διεύρυνση του κοινωνικού αντίκτυπου. Οργανισμοί υιοθετούν αυτό το μοντέλο για να καλύψουν ζητήματα δικτύωσης περιφερειακών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, την αξιοποίηση καλών πρακτικών σε στοχευμένες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες (τοπικά, κλαδικά, πολιτισμικά, ειδικά κοινά, κοκ) καθώς και σε τομείς όπως η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση και στη μείωση της ανεργίας σε ειδικές κατηγορίες πολιτών, φτώχειας.
- Ενσωμάτωση Τεχνολογίας: Η χρήση της τεχνολογίας αυξάνεται στο κοινωνικό franchising για τη βελτίωση της επιχειρησιακής αποδοτικότητας και της παροχής υπηρεσιών σε απομακρυσμένες περιοχές.
- Αυξανόμενη Συνεργασία: Το κοινωνικό franchising ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ μη κυβερνητικών οργανισμών, κυβερνήσεων και όλο και περισσότερο ιδιωτικού τομέα. Αυτές οι συνεργασίες ενισχύουν την ανταλλαγή πόρων και δημιουργούν πιο ολοκληρωμένες λύσεις σε κοινωνικές προκλήσεις.
- Εστίαση στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης: Το κοινωνικό franchising ευθυγραμμίζεται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, και της ΕΕ, προωθώντας πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην υγεία, την εκπαίδευση, την ισότητα των φύλων και την οικονομική ανάπτυξη.
- Συμμετοχή της Κοινότητας: Οι επιτυχημένες κοινωνικές επιχειρήσεις franchise αυξάνουν τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, διασφαλίζοντας ότι οι παρεμβάσεις είναι πολιτισμικά σχετικές και καλύπτουν αποτελεσματικά τις ανάγκες της κοινότητας.
Κατά την εφαρμογή του το κοινωνικό Franchising την τελευταία εικοσαετία αντιμετώπισε σημαντικές προκλήσεις.
- Περιορισμοί Χρηματοδότησης: Παρά τις δυνατότητες του, το κοινωνικό franchising συχνά αγωνίζεται να εξασφαλίσει επαρκή χρηματοδότηση. Πολλά κοινωνικά franchise βασίζονται σε χρηματοδότηση από επιδοτήσεις ή από δωρητές, που μπορεί να είναι απρόβλεπτη και ανεπαρκής για μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Η απουσία ενός βιώσιμου συγκροτημένου επιχειρηματικού σχεδίου και η μη αξιοποίηση πραγματικά έμπειρων συμβούλων από την αγορά είναι βασικοί λόγοι των παθογενειών που αντιμετωπίζουν.
- Προσέλκυση και διακράτηση Franchisees: Η εύρεση και διατήρηση franchisees που είναι ικανοί και δεσμευμένοι στην κοινωνική ή και επιχειρηματική αποστολή μπορεί να είναι δύσκολη. Πολλοί πιθανοί franchisees μπορεί να μην διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες ή πόρους. Η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου πλάνου ανάπτυξης καθώς και κριτήρια επιλογής συνεργατών συχνά απουσιάζει με αποτέλεσμα στασιμότητα ή και φυγόκεντρες τάσεις.
- Έλεγχος Ποιότητας: Η διατήρηση της συνεπούς ποιότητας σε όλες τις μονάδες franchise είναι καίριας σημασίας για την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα. Απαιτεί ισχυρά συστήματα εκπαίδευσης, εσωτερικής επικοινωνίας, ελέγχου και υποστήριξης, που μπορεί να είναι απαιτητικά σε πόρους. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας είναι η λύση μια και μπορεί να υποστηρίξει ευέλικτες, λιτές, χαμηλού κόστους δομές.
- Κανονιστικά Εμπόδια: Η περιήγηση στο κανονιστικό περιβάλλον ενδέχεται να προκαλεί προκλήσεις για τα κοινωνικά franchise, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη, όπου η συμμόρφωση με τους τοπικούς νόμους είναι ζωτικής σημασίας.
- Μέτρηση Αντίκτυπου: Η ποσοτικοποίηση του κοινωνικού αντίκτυπου των επιχειρήσεων franchise μπορεί να είναι σύνθετη. Οι franchisors πρέπει να καθιερώσουν σαφή εργαλεια μετρησης για την αξιολόγηση της επιτυχίας και να τα επικοινωνούν αποτελεσματικά στους ενδιαφερομένους.
Παρά τις αντιξοότητες και την περιορισμένη αξιοποίησή του το κοινωνικό franchising έχει επιδείξει και αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα και έχει συμβάλει στην αξιοποίηση ευκαιριών..
- Αποδεδειγμένη Αποτελεσματικότητα: Υπάρχουν αποδείξεις ότι το κοινωνικό franchising μπορεί να βελτιώσει την παροχή υπηρεσιών σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη, αυξάνοντας την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες ενώ διατηρεί υψηλά πρότυπα ποιότητας. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει ότι κλινικές που λειτουργούν υπό μοντέλα κοινωνικού franchise συχνά επιτυγχάνουν υψηλότερες βαθμολογίες ποιότητας σε σύγκριση με αντίστοιχες εκτός-του συστήματος franchise.
- Ευκαιρίες Αγοράς: Το «Κάτω μέρος της Πυραμίδας» αντιπροσωπεύει μια σημαντική ευκαιρία αγοράς για κοινωνικά franchise, υπολογιζόμενη στα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Αυτό παρουσιάζει μια πειστική περίπτωση για τους επενδυτές που ενδιαφέρονται να επιτύχουν τόσο οικονομικές αποδόσεις όσο και θετικά κοινωνικά αποτελέσματα.
- Μακροπρόθεσμη Βιωσιμότητα: Επιτυχημένα κοινωνικά franchise δείχνουν ότι είναι δυνατό να εξισορροπηθούν οι κοινωνικοί στόχοι με την οικονομική βιωσιμότητα. Ωστόσο, αυτό απαιτεί προσεκτικό προγραμματισμό, αποτελεσματικές πρακτικές διαχείρισης και συνεχή υποστήριξη από τους ενδιαφερόμενους.
Στις αναπτυγμένες αγορές, το κοινωνικό franchising μπορεί να εξυπηρετήσει την κάλυψη τοπικών αναγκών μέσω της προσαρμογής καινοτόμων λύσεων που ευθυγραμμίζονται με τις τοπικές ευαισθησίες και προτεραιότητες. Καλές πρακτικές περιλαμβάνουν τη χρήση τεχνολογίας για τη βελτιστοποίηση διαδικασιών, την εμπλοκή της τοπικής κοινότητας στον σχεδιασμό προγραμμάτων και τη διασφάλιση διαφάνειας και λογοδοσίας στις λειτουργίες.
Στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, το κοινωνικό franchising -αν και έχει ελάχιστα αξιοποιηθεί ως εργαλείο ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και επιχειρηματικής ανέλιξης- αρχίζει σταδιακά να αναγνωρίζεται ως ένα εργαλείο που μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική οικονομία και την ανάκαμψη από κρίσεις, όπως η οικονομική ύφεση ή η πανδημία.
Στις αναπτυγμένες αγορές, το κοινωνικό franchising μπορεί να εξυπηρετήσει την κάλυψη τοπικών αναγκών μέσω της προσαρμογής καινοτόμων λύσεων που ευθυγραμμίζονται με τις τοπικές ευαισθησίες και προτεραιότητες.
Στην Ελλάδα, βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, με αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων που μπορούν να δραστηριοποιηθούν σε τομείς όπως ο τουρισμός και η γεωργία. Στη The franchise Co έχουμε αναπτύξει ειδικά εργαλεία υποστήριξης ανάλογων κινήσεων και στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σχεδιάζουμε πρωτοβουλίες προώθησης και υποστήριξης αντίστοιχων προσπαθειών.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η υποστήριξη προς τα κοινωνικά franchise εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής για την κοινωνική ενσωμάτωση και τη μείωση της ανεργίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί πρωτοβουλίες που ενισχύουν τη διάδοση καλών πρακτικών και την ενδυνάμωση των κοινωνικών επιχειρηματιών μέσω διαρθρωτικών κονδυλίων και προγραμμάτων όπως το Horizon Europe, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και περιφερειακή ανάπτυξη.
Η διασύνδεση με την αγορά και η δημιουργία ουσιαστικών -μετρήσιμων και διατηρήσιμων- αποτελεσμάτων είναι βασικός παράγοντας ανάπτυξης αλλά και διεκδίκησης πρόσθετων πόρων και από τον ιδιωτικό τομέα. Και στον τομέα αυτό η συμβολή έμπειρων συμβούλων Franchise είναι εξαιρετικά χρήσιμη.
Κλείνοντας, ενώ το κοινωνικό franchising παρουσιάζει συναρπαστικές ευκαιρίες για την αντιμετώπιση επιτακτικών κοινωνικών ζητημάτων αλλά και επιχειρηματικής ανάπτυξης μέσω επεκτάσιμων επιχειρηματικών μοντέλων, αντιμετωπίζει επίσης σημαντικές προκλήσεις που απαιτούν στρατηγικό σχεδιασμό και συνεργασία μεταξύ διάφορων ενδιαφερομένων. Καθώς αναπτύσσεται το πεδίο, η συνεχιζόμενη εστίαση στην καινοτομία, τη συμμετοχή της κοινότητας και τη μέτρηση του αντίκτυπου θα είναι καθοριστική για την επιτυχία του.
