Συνήθης παγίδα για τους νέους franchisees είναι ότι παραβλέπουν ή δεν καταφέρνουν πάντοτε να αξιολογήσουν τι επιδιώκουν να πετύχουν μέσα από την ενασχόλησή τους με το franchising. Το κομβικά στοιχεία είναι ο σαφής προσδιορισμός και η ιεράρχηση των κριτηρίων επιλογής και η διατήρηση των προσδοκιών σε ρεαλιστικό επίπεδο.
Ένας βασικός λόγος που πολλοί νέοι franchisees ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε ώριμα δίκτυα είναι η πεποίθηση ότι αποτελούν πιο ασφαλείς επενδύσεις. Η συγκεκριμένη άποψη αποτελεί μεν λογική απόρροια του γεγονότος, ότι όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα διατηρείται και αναπτύσσεται ένα σύστημα franchise στον χώρο, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να αποτύχει στο μέλλον. Τούτο ισχύει σε μεγάλο βαθμό, ωστόσο η εμπειρία των τελευταίων χρόνων καταδεικνύει ότι δεν είναι απόλυτα δεδομένο.
Στην πραγματικότητα, αυτό που διαμορφώνει τα δεδομένα είναι η ίδια η αγορά και οι ανάγκες που αναδεικνύουν οι καταναλωτές. Σε αντίθεση με τα ώριμα δίκτυα, τα αναδυόμενα franchises μπορούν να προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης και επαγγελματικής ανέλιξης. Ειδικά όταν τα επιτυχημένα ώριμα δίκτυα απαιτούν υψηλές επενδύσεις και ενδεχομένως οι διαθέσιμες περιοχές να μην είναι υψηλής εμπορικότητας ή να μην καλύπτουν το πλαίσιο και τις προτεραιότητες που έχει θέσει ένας νέος ή και ένας υφιστάμενος επιχειρηματίας. Ωστόσο, ο ενδιαφερόμενος franchisee θα πρέπει να ακολουθήσει συγκεκριμένη προσέγγιση για την αξιολόγηση αυτών των δικτύων, σε σύγκριση με τα μεγάλα, εδραιωμένα δίκτυα.
Επιγραμματικά, υπάρχουν πέντε βασικοί πυλώνες, πάνω στους οποίους βασίζεται η τελική απόφαση του ενδιαφερόμενου επενδυτή και στους οποίους θα πρέπει να εστιάσουν τόσο ο franchisee, όσο και οι σύμβουλοί του: 1) η έρευνα του κλάδου και της αγοράς, 2) οι ιδιαιτερότητες της τοπικής αγοράς και το ανταγωνιστικό πλαίσιο, 3) το επιχειρηματικό μοντέλο του franchisor, 4) η στελέχωση του franchisor και 5) Η πορεία των πιλοτικών καταστημάτων και των πρώτων franchisees.
1. Η σημασία της έρευνας αγοράς
Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενα άρθρα μας, η έρευνα αγοράς και των ιδιαιτεροτήτων του κλάδου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας επιλογής ενός franchise. Αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία ή την αποτυχία του project, μια και ο υποψή- φιος franchisee χρειάζεται να γνωρίζει το ανταγωνιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο σκοπεύει να δραστηριοποιηθεί. Ο franchisor πρέπει να έχει στη διάθεσή του λεπτομερείς αναλύσεις που να αποδεικνύουν ότι πράγματι υπάρχει ο αναγκαίος χώρος, τα περιθώρια για την ανάπτυξη του franchise που επιλέγει. Να αναλύσει τη δυναμική της αγοράς, τις τάσεις, τα καταναλωτικά πρότυπα τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Εξίσου σημαντικός παράγοντας επιτυχίας είναι η γνώση του ανταγωνισμού, τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους, σε σχέση με το franchise που αυτός επιλέγει. Σημαντικός επίσης παράγοντας η διατηρησιμότητα των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων και το ειδικό βάρος τους διαχρονικά. Η απουσία ανταγωνιστών είναι μάλλον ανησυχητι- κή ένδειξη, από την άποψη ότι η αγορά δεν είναι ακόμη ώριμη να υποδεχτεί το παρεχόμενο προϊόν ή υπηρεσία. Στην κατεύθυνση αυτή, κρίνεται σκόπιμο να διερευνηθεί εάν προϋπήρξαν επιχειρήσεις με παρόμοιο αντικείμενο και ποια πορεία ακολούθησαν. Ποιοι είναι οι κρίσιμοι παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία πώς επιδρούν και πώς εξελίσσονται διαχρονικά.
2. Η τοπική αγορά και οι ιδιαιτερότητές της
Το είδος και κυρίως η σύνθεση, η δυναμική της τοπικής αγοράς θα καταδείξουν τις δυνατότητες και τις δυσκολίες με τις οποίες θα κληθεί να αναμετρηθεί ο νέος franchisee. Σε μια ώριμη, διαμορφωμένη αγορά η κατάσταση είναι σαφώς πιο προβλέψιμη. Εύκολα εντοπίζονται σημεία υψηλής εμπορικότητας, διακρίνονται διαμορφωμένα αγοραστικά πρότυπα και τίθενται οι βάσεις για βιώσιμη ανάπτυξη. Αν μάλιστα δεν υπάρχει έντονος ανταγωνισμός, ανοίγεται η προοπτική ταχύτερης διείσδυσης και διαμόρφωσης της αγοράς χτίζοντας στέρεες βάσεις αλλά και εμπόδια εισόδου ανταγωνιστών.
Σε παιχνίδι για γερά νεύρα μπορεί να εξελιχθεί ενίοτε η απόφαση διείσδυσης σε μια ανώριμη, κατακερματισμένη αγορά, όπου υπάρχει μεν θεωρητικά απεριόριστος ζωτικός χώρος για την ανάπτυξη του franchise, αλλά είναι δύσκολο να προβλεφθεί η επιτυχία του concept.
Οι ευκαιρίες που ανοίγονται σε μια μη ώριμη αγορά μπορεί να είναι εξαιρετικές, όμως στην πράξη μπορούν να αποδειχθούν αχαρτογράφητα νερά. Δεν αρκεί μόνο να υπάρχει ένα ολοκληρωμένο product mix που θα υποστηρίζεται από ένα δομημένο πλάνο διείσδυσης. Απαιτείται χρόνος, κόπος και πολλές φορές επιπλέον χρηματοδότηση με αμφίβολα αποτελέσματα.
3. Το επιχειρηματικό μοντέλο του franchisor
Μια από τις σημαντικότερες εργασίες του συμβούλου franchise είναι να ελέγξει, να διασταυρώσει και να αναλύσει τα οικονομικά στοιχεία που περιέχονται στον ενημερωτικό φάκελο του franchisor, όσον αφορά την επιχειρη- ματική πρόταση προς το franchisee. Θα πρέπει να αναλύσει όλους τους παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία, να διασταυρώσει και να ελέγξει όλες τις παραδοχές, να προχωρήσει σε σύγκριση τόσο με ανταγωνιστικά concept όσο και με υφιστάμενες ομοειδείς ανεξάρτητες επιχειρήσεις και μάλιστα στην περιοχή δραστηριοποίησης, έτσι ώστε να υπάρχει μία πλήρης ανάλυση της επενδυτικής πρότασης.
Σημαντικό επίσης στοιχείο είναι ο προσδιορισμός του συνολικού απαιτούμενου κεφαλαίου, δηλαδή να αναδειχθούν και να συμπεριληφθούν και τα λεγόμενα κρυφά κόστη (σύσταση εταιρείας, ενοίκια κατασκευαστικής περιόδου, υπερβάσεις λόγω της ιδιαιτερότητας του ακινήτου που δεν συμπεριλαμβάνονται στην αρχική επένδυση, θέματα αδειών, κόστος εκπαίδευσης προσωπικού κοκ.), καθώς και το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης της αρχικής περιόδου μέχρις ότου επιτευχθεί η πλήρης κάλυψη των λειτουργικών δαπανών από τα έσοδα της επιχείρησης. Στη διαδικασία αυτή αναδεικνύονται επίσης τα σημεία που είναι αναγκαία και η πολύτιμη συμβολή του franchisor, καθώς επίσης το εύρος και η διάρκεια αυτής. Είναι προφανές λοιπόν ότι είναι αναγκαία και η συστηματική διερεύνηση της οικονομικής κατάστασης του franchisor ως επιχείρηση, ώστε να ελεγχθεί η ικανότητά του να στηρίζει το δίκτυο, τους υφιστάμενους και τους μελλοντικούς franchisees.
Παράλληλα θα πρέπει να διαθέτει το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης το οποίο είναι απαραίτητο για να προωθεί και να αναπτύσσει διαρκώς το δίκτυό του. Η συστηματική και δυναμική ανάπτυξη ενός δικτύου δεν διασφαλίζει μόνο την κερδοφορία του franchisor, αλλά και την ανταγωνιστικότητα, την κερδοφορία και τη δημιουργία υπεραξιών για τον κάθε franchisee του δικτύου.
4. Η στελέχωση του franchisor
Στα αναδυόμενα franchise παίζει καθοριστικό ρόλο η ποιότητα του ανθρώ- πινου δυναμικού του franchisor και η δέσμευσή του στο franchising ως στρατηγική ανάπτυξης του δικτύου, και όχι ως προσωρινό εργαλείο προσπορισμού κεφαλαίων.
Σημαντικός παράγοντας αναδεικνύεται η εμπειρία, η τεχνογνωσία και οι διαθέσιμοι πόροι της εταιρείας συμβούλων που τον υποστηρίζει, όχι μόνο στην ανάπτυξη, αλλά κυρίως στη χάραξη και υλοποίηση της στρατηγικής, στην υποστήριξη των franchisees, στη δημιουργία ενός στέρεου οργανισμού ικανού να ανταποκριθεί στις πολλαπλές ανάγκες ενός ανερχόμενου δικτύου. Η εταιρεία συμβούλων που έχει επιλέξει ένα αναδυόμενο franchise, οι στρατηγικές συνεργασίες με προμηθευτές με εμπειρία, ανταγωνιστικά προϊόντα και υποδομές και με εξειδικευμένους επαγγελματίες (π.χ. μηχανικούς, αρχιτέκτονες, διαφημιστική εταιρεία, τεχνολόγους τροφίμων κ.λπ.), αποτελούν εχέγγυα για την επιλογή ενός αναδυόμενου franchise μια και -υπό προϋποθέσεις- το δυναμικό των έμπειρων συνεργατών μπορεί να υποκαταστήσει τα όποια κενά παρουσιάζει ένα νέο δίκτυο.
5. Η πορεία των πιλοτικών καταστημάτων και των πρώτων franchisees
Στην περίπτωση των αναδυόμενων συστημάτων franchise καθοριστικό ρόλο παίζει η ανάλυση της πορείας των πιλοτικών καταστημάτων, καθώς και των πρώτων franchisees. Θα πρέπει να εξεταστούν με ιδιαίτερη προσοχή οι παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία αυτών των καταστημάτων. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η επιτυχία των πιλοτικών καταστημάτων -είτε εταιρικών είτε franchise- μπορεί να οφείλεται στην ιδιαιτερότητα του σημείου εγκατάστασης, δηλαδή υψηλής εμπορικότητας, είτε στα ταλέντα, τη δέσμευση, το πάθος για επιτυχία, τους δεσμούς με την τοπική κοινωνία του επιχειρηματία. Θα πρέπει να εξεταστεί λοιπόν με ιδιαίτερη προσοχή, «το τυποποιήσιμο και αναπαράξιμο» της επιτυχίας.
Πέρα από τα οικονομικά στοιχεία, θα πρέπει να εξεταστεί και η ικανότητα το franchisor να προσαρμόζεται γρήγορα και αποτελεσματικά στις αλλαγές του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Η ταχύτητα κεφαλαιοποίησης της εμπειρίας και η συνεχής εξέλιξη του concept αποτελεί επίσης εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα επιλογής ενός αναδυόμενου συστήματος franchise.