Το να γίνεις μέλος ενός δικτύου franchise, μοιάζει ένας εύκολος τρόπος να δημιουργήσεις τη δική σου επιχείρηση. Πράγματι είναι πιο εύκολο – και πιο ασφαλές – από το ξεκινήσεις μια νέα επιχείρηση από το μηδέν ( ή – το συνηθέστερο για τους νέους Έλληνες επιχειρηματίες – αντιγράφοντας κάτι που θεωρείς επιτυχημένο).
Όμως και το franchising, όπως κάθε επιχειρηματική κίνηση, έχει και τις δυσκολίες του και ενδεχομένως και παγίδες.
Και επίσης σημαντικό, μην ξεχνάτε ότι στην πραγματικότητα μια επιχείρηση franchise, αν και τυπικά και ουσιαστικά είναι και παραμένει μια ανεξάρτητη απόλυτα δική σας επιχείρηση, εντούτοις ως μέλος ενός δικτύου προϋποθέτει τήρηση αρχών, κανόνων, συστημάτων, προδιαγραφών, διαδικασιών.
Απαιτεί συνειδητή πειθαρχία σε ένα σύστημα!
Αναμφισβήτητο γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια της παρατεταμένης κρίσης που βιώνουμε, τα franchise – των οργανωμένων δικτύων – επιδεικνύουν και υψηλούς δείκτες βιωσιμότητας έναντι των ανεξάρτητων επιχειρήσεων και ταυτόχρονα κατακτούν σημαντικά μερίδια αγοράς, διευρύνοντας τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά τους, θέτοντας στέρεες βάσεις στο νέο ανταγωνιστικό πεδίο.
Εν τούτοις υπάρχουν αρκετοί franchisees που αντιμετώπισαν τη… δύσκολη πλευρά του νομίσματος.
Δεν είναι λίγοι οι επιχειρηματίες που αναγνωρίζουν ότι όφειλαν να είχαν κάνει μια περισσότερο συστηματική, ίσως και περισσότερο ουσιαστική, εις βάθος έρευνα πριν ενταχθούν στο δίκτυο μια αλυσίδας.
Υπάρχουν αρκετά ατυχή παραδείγματα, μέσα από τα οποία αναδύονται συγκεκριμένα λάθη, παθογένειες και “διαφυγόντα σημεία προσοχής”.
Είτε ενδιαφέρεστε να ανοίξετε ένα κατάστημα καφέ, ή burger, ή σουβλάκι, ή αρωματοπωλείο ή κατάστημα ένδυσης, με λίγα λόγια ανεξάρτητα του κλάδου δραστηριοποίησης, υπάρχουν κάποια κρίσιμα σημεία που πρέπει να εξετάσετε πριν προχωρήσετε στην τελική σας επιλογή.
Ας τα δούμε αναλυτικά…
1. Νέο “Hot” franchise: Προσοχή απαιτείται έλεγχος….
Παρατηρούμε συχνά πως οι περισσότεροι υποψήφιοι franchisees προσελκύονται από concept και προτάσεις που θεωρούνται ανά περιόδους “trends” και αποσπούν την προσοχή κοινού και επενδυτών. Αν υπάρχει μια νέα πρόταση, αν ένα προϊόν φαίνεται ελκυστικό, ελέγξτε ταυτόχρονα αν υπάρχει υποδομή, γνώση, διατηρήσιμα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, καινοτομία, ανθρώπινο δυναμικό, πόροι. Αν ναι, τότε προχωρήστε.
Που πρέπει τελικά να επενδύουμε;
Μόνο σε επιχειρηματικές προτάσεις, προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν «δοκιμαστεί» στο χρόνο θα πρότεινε ένας σώφρων αναλυτής.
Όμως αν στο παρελθόν είχαν δοκιμαστεί, είναι βέβαιο ότι ήταν επιτυχημένες κάτω από διαφορετικές οικονομικές συνθήκες. Σήμερα όμως ισχύει το ίδιο;;
Από τα “ώριμα δίκτυα” επιλέξτε εκείνες τις προτάσεις που έχουν αποδείξει ότι εξελίσσονται, προσαρμόζονται ικανοποιούν με ένα ολοκληρωμένο τρόπο τις σημερινές ανάγκες και επιθυμίες των καταναλωτών και εκείνοι με τη σειρά τους επιβραβεύουν την προσπάθεια τους. Μην παρασύρεστε ούτε από μια εφήμερη τάση της εποχής, ούτε από τις επιτυχίες του παρελθόντος. Μελετήστε καλά το προϊόν ή την υπηρεσία στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, την επιχειρηματική πρόταση ως σύνολο καθώς και τις δομές και τους πόρους του franchisor προτού αποφασίσετε…
2. Franchising: ένα ομαδικό “άθλημα”…
Η έννοια του franchising βασίζεται στην ελευθερία αλλά και στην ομοιογένεια, στη τήρηση και συμμόρφωση με συγκεκριμένους κανόνες και συστήματα. Δεν βασίζεται στην απόλυτη ελευθερία…
Ως franchisee, ναι μεν είστε το «αφεντικό» μέσα στη δικής σας επιχείρηση, στην πραγματικότητα όμως δεν ορίζετε εσείς τους κανόνες…Αντίθετα, οφείλετε να εναρμονίζεστε με τους όρους και τις διαδικασίες που έχουν οριστεί από τον ίδιο τον franchisor.
Σκεφτείτε για παράδειγμα μια ποδοσφαιρική ομάδα Ο ποδοσφαιριστής οφείλει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες, να φοράει συγκεκριμένη στολή, να προσπαθεί από κοινού με τους υπόλοιπους της ομάδας να εκτελέσουν ένα συγκεκριμένο πλάνο, μια συγκεκριμένη αποστολή, ακολουθώντας ένα προκαθορισμένο σύστημα,.
Αντίστοιχα λοιπόν και ο franchisee, όντας μέλος ενός δικτύου, οφείλει να συμμορφώνεται και να ακολουθεί το ήδη υπάρχον επιχειρησιακό μοντέλο, να εφαρμόζει τις ίδιες πρακτικές και να προσπαθεί από κοινού με τα υπόλοιπα μέλη για το κοινό τους συμφέρον. Να έχετε κατά νου ότι δεν είστε μόνος σας, αλλά μέλος μιας ομάδας με κοινούς στόχους και συμφέροντα, που επιτρέπει υπό σαφείς προϋποθέσεις και αυτοσχεδιασμούς και πρωτοβουλίες, που έχει όμως τον προπονητή, το σύστημα και τους κανόνες της…
3. Ο κίνδυνος αποτυχίας ελλοχεύει παντού…
Ο διαπίστωση ότι ένα franchise αποτυγχάνει δύσκολα, και σίγουρα πολύ λιγότερο από ένα ανεξάρτητο κατάστημα, είναι γεγονός. Ακόμη και σε περιόδους κρίσης, ακόμα και όταν φαινομενικά βαρύνεται με περισσότερα λειτουργικά έξοδα ο βαθμός επιτυχίας των franchise είναι πολλαπλάσιος από αυτόν των ανεξάρτητων επιχειρήσεων. Όμως όπως αποτυγχάνουν ορισμένες ανεξάρτητες επιχειρήσεις, έτσι μπορεί να αποτύχει και μια αλυσίδα franchise, όταν δεν έχει δομηθεί σωστά και δεν πληροί τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Προφανώς ακόμα και σε νέα δίκτυα franchise οι κίνδυνοι είναι λιγότεροι στην περίπτωση φυσικά που οι δομές και οι διαδικασίες έχουν σχεδιασθεί και υλοποιούνται σωστά και με συνέπεια. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα μπορούσαμε να πούμε πως οι πιθανότητες είναι ακριβώς οι ίδιες! Όλα λοιπόν εξαρτώνται από το ίδιο το concept και το επιχειρηματικό μοντέλο. To ότι είναι franchise δεν αποτελεί από μόνο του δικλείδα ασφαλείας και απόλυτη εγγύηση επιτυχίας. Μην παρασύρεστε από ασαφή στατιστικά στοιχεία και «αερολογίες» και κυρίως από τα virtual franchise που προωθούν μετά πολλών “επαίνων και βραβείων” συστηματικά διάφοροι, χωρίς πιλοτική διαδικασία, υποδομές, οργάνωση, στελέχωση, κλπ.
4. Μην παρασύρεστε από «υπερφίαλες» παρουσιάσεις, εντυπωσιακές διαφημίσεις, αμφιβόλου διαφάνειας επιβραβεύσεις…
Πολλές φορές έχουμε δει έντονη και μη ουσιαστική- σε αρκετές περιπτώσεις- προβολή concept και προτάσεων σε κλαδικές εκθέσεις ή από τον τύπο και το internet, με στόχο την επιρροή και τη διαμόρφωση τάσης στο επενδυτικό κοινό. Απαιτείται προσοχή. Υπάρχουν περιπτώσεις που όλο αυτό που βλέπετε είναι αποτέλεσμα πολύ καλού προγράμματος επικοινωνίας, κι όχι μιας σωστά σχεδιασμένης επιχειρηματικής πρότασης. Μην μένετε μόνο σε αυτό που σας παρουσιάζουν, κάντε παράλληλα τη δική σας έρευνα αγοράς.
5. Αναζητήστε πιθανές καταγγελίες ή παράπονα από άλλους franchisees
Πριν προχωρήσετε σε μια συνεργασία franchise, θα ήταν χρήσιμο να εξετάσετε τις κριτικές που έχει λάβει, καθώς και την άποψη και εμπειρίες των υφιστάμενων franchisees. Υπάρχουν blogs, forums, portals που φιλοξενούν ανάλογες συζητήσεις, παρουσιάσεις εταιρειών και θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμο να τις αναζητήσετε , σχηματίζοντας μια πληρέστερη εικόνα για την αλυσίδα της επιλογής σας
6. Συμβουλευτείτε την γνώμη εξειδικευμένης εταιρείας συμβούλων (και όχι μόνο ενός δικηγόρου και ενός λογιστή) πριν προχωρήσετε στην υπογραφή της σύμβασης συνεργασίας.
Η άγνοια στο franchising είναι κάτι πολύ επικίνδυνο… Η ημιμάθεια ακόμα μεγαλύτερη….Δυστυχώς υπάρχει σημαντικός αριθμός νέων franchisee που δεν έχουν λάβει καν μια τεκμηριωμένη συμβουλή, μια συγκροτημένη άποψη σχετικά με τη σύμβαση που καλούνται να υπογράψουν και το δίκτυο που επέλεξαν να ενταχθούν. Επενδύουν ένα σημαντικό κεφάλαιο, άλλοτε μεγαλύτερο, άλλοτε μικρότερο και δεν έχουν αναζητήσει τις υπηρεσίες μιας εξειδικευμένης εταιρείας συμβούλων που θα τους αποτρέψει από ένα ενδεχόμενο λάθος που θα τους κοστίσει «ακριβά». Εξίσου επικίνδυνη έχει αποδειχθεί η συμβολή ενός νομικού, που δεν συνεκτιμά την επιχειρηματική διάσταση ενός Franchise τόσο ως concept όσο και ως επιχειρηματική πρόταση. Είναι τόσα τα ζητήματα που χρειάζονται διερεύνηση, που η καθοδήγηση μιας εξειδικευμένης εταιρείας συμβούλων, έχει αποδειχθεί πλέον απαραίτητη…
7. Προσοχή σε «νεόκοπους συμβούλους» που παρέχουν “αφιλοκερδώς” συμβουλές και καθοδήγηση
Στην αγορά κατά περιόδους εμφανίζονται “σύμβουλοι” που δηλώνουν “ανεξάρτητοι”, προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες και προτείνουν συγκεκριμένα concepts. Είναι προφανές ότι αυτοί αποτελούν ένα φαινόμενο που θα πρέπει να μας προβληματίζει . Γιατί να παρέχουν δωρεάν συμβουλές και τι από όλα αυτά ανταποκρίνεται τελικά στην πραγματικότητα και σε μια ουσιαστική καθοδήγηση ; Στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόκειται για νεοεισερχόμενους στην αγορά που έχουν αναλάβει την προώθηση ορισμένων concepts και προτάσεων. Για αυτό απαιτείται προσοχή. Μην εμπιστεύεστε οποιοδήποτε έχει να σας προτείνει κάτι υποκρύπτοντας τις όποιες – θεμιτές κατά τα άλλα – εμπορικές συμφωνίες. Απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους συμβούλους με εμπειρία που είναι γνώστες της αγοράς, δηλώνουν με διαφάνεια ποια συστήματα Franchise εκπροσωπούν και διαθέτουν την επαγγελματική υπευθυνότητα, γνωρίζουν και μπορούν να προτείνουν ένα concept με προοπτικές που θα μπορούσατε και εσείς-από όλες τις πλευρές, χρόνο, μοντέλο απασχόλησης, δεξιότητες, εμπειρίες, κουλτούρα, κεφάλαιο, κλπ- να στηρίξετε.
8. Θα πρέπει πάντα να θυμάστε, ότι ο franchisor είναι ο επικεφαλής του δικτύου
Κάθε franchisee όπως προείπαμε είναι απλά μια ανεξάρτητη επιχείρηση, μέλος του δικτύου, κι όχι «αφεντικό του εαυτού του», όπως συνηθίζεται να αναφέρεται σε διάφορες διαφημίσεις. Είναι μεν ανεξάρτητος επιχειρηματίας που όμως ταυτόχρονα πρέπει να ακολουθεί κανόνες και διαδικασίες, οι οποίες-προσοχή-μπορούν κάποια στιγμή να αλλάξουν και να επαναπροσδιοριστούν από τον ίδιο τον franchisor, όταν αλλάξουν οι συνθήκες. Οι περισσότερες συμβάσεις franchise προβλέπουν μεγάλη «ελευθερία κινήσεων» στον franchisor, για αυτό και χρειάζεται πολύ καλή ανάγνωση των όρων συνεργασίας σε σχέση με τα θεμελιώδη μεγέθη και τους κρίσιμους παράγοντες του concept και του επιχειρηματικού μοντέλου, ώστε κάθε franchisee να είναι εκ των προτέρων πολύ καλά ενήμερος για το οτιδήποτε θεωρητικά μπορεί να αντιμετωπίσει μπροστά του στο μέλλον. Μάλιστα, πολλές συμβάσεις «κρύβουν» και παγίδες, τις οποίες καλό είναι να αποκρυπτογραφούμε και να αποφεύγουμε. Για αυτό και όπως έχουμε ήδη επιστήσει την προσοχή, χρειάζεται μια «έμπειρη ματιά» ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες καταστάσεις
9. Μην επαναπαύεστε……
Οι franchisees αντιμετωπίζονται ως ανεξάρτητοι επιχειρηματίες, ως επενδυτές. Και η νομική κάλυψη είναι αυτή που προβλέπεται από το νομικό μας πλαίσιο για κάθε τύπου εμπορική συναλλαγή. Επίσης κανείς δεν υποχρεώνει τους franchisors να παραθέτουν συγκεκριμένες πληροφορίες στου υποψήφιους franchisees. Δυστυχώς, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι franchisees ένιωσαν εξαπατημένοι και βρέθηκαν αντιμέτωποι με καταστάσεις για τις οποίες δεν είχαν ενημερωθεί. Για αυτό και τονίζουμε την ανάγκη διεξαγωγής μιας πολύ συστηματικής έρευνας και προσεκτικής εξέτασης του επιχειρηματικού μοντέλου, όλων των όρων της σύμβασης, ακόμα και των εμπορικών όρων που δεν περιγράφονται και δύνανται να μεταβάλλονται μονομερώς από τον Franchisor, καθώς και της προοπτικής του ίδιου του concept, σ’ αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο ανταγωνιστικό πεδίο. Σε κάθε άλλη περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος απογοητεύσεων, αποτυχίας και συγκρούσεων.
10. Μια δική σας αποτυχία δεν συνεπάγεται και την αποτυχία του Franchisor
Στην περίπτωση που τα franchise μέλη του δικτύου πάνε καλά, ο franchisor απολαμβάνει – εφ’ όσον έχει ένα δομημένο επιχειρηματικό μοντέλο – κερδοφορία. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει μόνο σε αυτή την περίπτωση. Η υποχρέωση της καταβολής των royalties–όχι σε όλες τις περιπτώσεις-στον franchisor και η αγορά από προκαθορισμένους προμηθευτές, παραμένει ακόμα και όταν η επιχείρηση του franchisee δεν είναι κερδοφόρα. Επιπλέον, υπάρχουν οι προμήθειες, τα προϊόντα και άλλες υποχρεώσεις απέναντι στον δικαιοδόχο, που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν σημαντικά ποσοστά κέρδους στον franchisor – βραχυπρόθεσμα – ανεξάρτητα από την πορεία των υπολοίπων μελών του δικτύου. Γι’αυτό ελέγξτε με ιδιαίτερη προσοχή τις βασικές παραδοχές του οικονομικού μοντέλου και τους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας. Διασφαλίστε ότι διαθέτετε τις απαραίτητες προϋποθέσεις και πόρους, οικονομικούς ή άλλους…
11. Συζητήστε με άλλους franchisees του δικτύου και αφιερώστε χρόνο μέσα στην επιχείρηση με την οποία σκέφτεστε να συνεργαστείτε.
Εάν θέλετε να επενδύσετε σε μια επιχείρηση, σκεφτείτε το ενδεχόμενο ακόμα και να εργαστείτε για αυτή, όπου αυτό είναι εφικτό. Αποκτώντας γνώση και βλέποντας τις διαδικασίες εκ των έσω θα είναι –αν μη τι άλλο- συνειδητή η απόφασή σας και θα γνωρίζετε εκ των προτέρων αν είναι κάτι που σας εκφράζει και μπορείτε να ταυτιστείτε με αυτό. Μάλιστα, υπάρχουν αλυσίδες όπου θέτουν κάτι τέτοιο ως προαπαιτούμενο! Στην περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, επιδιώξτε να συζητήσετε και να μοιραστείτε την εμπειρία των συνεργατών του δικτύου ώστε να ενημερωθείτε για όλα όσα χρειάζεται πριν καταλήξετε στην απόφασή σας.
12. Εξετάστε όλα τα σενάρια
Χρειάζεται ενθουσιασμός και αυτοπεποίθηση για να ξεκινήσετε τη δική σας επιχείρηση. Αυτό είναι γεγονός. Όμως δεν πρέπει να μείνετε μόνο σε αυτό. Οφείλετε να εξετάσετε όλα τα πιθανά σενάρια, ακόμα και αυτό της αποτυχίας. Μπορείτε εσείς και η οικογένειά σας να αντέξετε οικονομικά μια ανεπιτυχή προσπάθεια; Μην ρισκάρετε χωρίς να έχετε εξετάσει όλα τα ενδεχόμενα. Σίγουρα χρειάζεται θετική σκέψη και αισιοδοξία, όπως και σε κάθε προσπάθεια άλλωστε, όμως μην εφησυχάζετε, προετοιμάστε και το “plan B”…
13. Δείτε τον εαυτό σας ως επιχειρηματία από επιλογή και όχι κατ’ ανάγκη!
Αν δεν μπορείτε να βρείτε εργασία, μην επιλέξετε ένα Franchise ως εναλλακτική “αγοράς” μιας θέσης εργασίας. Αν φοβόσαστε να δημιουργήσετε μια δική σας ανεξάρτητη επιχείρηση γιατί φοβόσαστε τις επιπτώσεις των επιλογών σας μην επιλέξετε ένα Franchise. Η επιτυχία στο franchiseπροϋποθέτει ότι αποτελεί συνειδητή επιλογή, αποτέλεσμα διεξοδικής έρευνας και συστηματικής ανάλυσης. Ο επιτυχημένος Franchisee δεν είναι επιχειρηματίας μειωμένων δυνατοτήτων και το επιτυχημένο Franchise δεν είναι υποκατάστατο μιας εργασιακής σχέσης!
Photos Via Flickr: Justin Kern