To 2018 ξεκινάει με ένα διαφορετικό τοπίο στον χώρο του franchising. Στις δύο έρευνες που παραθέτουμε στο Πανόραμα Franchise 2018, ο προσεχτικός αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει τις τάσεις, σταθεροποίηση και επιλεκτική ανάπτυξη.
Αυτά είναι τα δύο βασικά στοιχεία του 2017. Σταθεροποίηση εκείνων των δικτύων που επένδυσαν τα προηγούμενα χρόνια, όχι μόνο στην ανάπτυξη, αλλά κυρίως στην αναδιάρθρωση και στην εξυγίανσή τους. Συνδύασαν επιλεκτική ανάπτυξη, αναδιάρθρωσαν δομές και επιχειρησιακές λειτουργίες με ταυτόχρονη προσαρμογή σε μια ευέλικτη, πολυκάναλη ανάπτυξη. Tαυτόχρονα εξορθολόγησαν τα κόστη τους, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη σημαντικών ευκαιριών και την κατάκτηση μιας στέρεας θέσης για την επόμενη μέρα.
Σημαντικός αριθμός δικτύων παρουσίασε ρυθμούς ανάπτυξης, αναπροσαρμόζοντας συνολικά τη στρατηγική τους στον χώρο του franchising. Αυτό, αξίζει να το αναλύσουμε με μεγάλη προσοχή, καθώς διαπιστώνεται ότι αυξήθηκε η θνησιμότητα κάποιων δικτύων, με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των διαττόντων αστέρων στον χώρο. Αν και το ισοζύγιο είναι για πρώτη φορά τόσο σημαντικά θετικό, εντούτοις το franchising δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει τη θέση που του αξίζει ως εργαλείο αξιόπιστης ανάπτυξης.
Ακόμα ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει το 2017, είναι οι αλλαγές στα ποιοτικά στοιχεία της ζήτησης για franchise. Βασικός συντελεστής παραμένει η αναζήτηση εναλλακτικών αυτοαπασχόλησης. Ο αριθμός των «κατ’ανάγκην» επιχειρηματιών παραμένει υψηλός. Εντούτοις, η ποιότητά τους έχει διαφοροποιηθεί. Η πλειονότητα των νέων υποψηφίων franchisees είναι περισσότερο ενημερωμένη, έχει περιορίσει το εύρος των εναλλακτικών που διερευνάει και ταυτόχρονα, ενώ αυξάνεται ο κύκλος έρευνας, μειώνεται ο χρόνος ωρίμανσης της απόφασης, με αποτέλεσμα ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, να παρατηρείται αύξηση των νέων σημείων στα δίκτυα.
Υπάρχουν δύο σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της συνολικής ζήτησης στον χώρο του franchising. Ο πρώτος οφείλεται στην οργανική ανάπτυξη των δικτύων, ένα εξαιρετικό δείγμα υγείας, μιας και οι υφιστάμενοι franchisees επανεπενδύουν στην αρχική επιλογή τους και ταυτόχρονα επενδύουν στις δεξιότητες, τις εμπειρίες, στις γνώσεις που έχουν κατακτήσει. Μια εξαιρετική πηγή επενδυτών, πολύτιμη για κάθε δίκτυο franchise, καθώς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους διασφαλίζουν την πορεία συνολικά του δικτύου, αλλά και ταυτόχρονα προσελκύουν και άλλους franchisees.
Τέλος, η δεύτερη πηγή ζήτησης οφείλεται σε πολυμετοχικά σχήματα που επιθυμούν να επενδύσουν σε δίκτυα franchise, απευθυνόμενα κυρίως στα ώριμα δίκτυα. Είναι προφανές ότι η ανάπτυξη αυτών των δυο πηγών προέλευσης των επενδυτών, απαιτεί ένα διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης του franchise και της επικοινωνίας του εκ μέρους του franchisor. Προϋποθέτει συνεχή εκπαίδευση τόσο στο ίδιο το δίκτυό του και στις σχέσεις του με τους franchisees όσο και στην εικόνα του franchise στον επιχειρηματικό κόσμο. Οι κατηγορίες αυτές είναι εξαιρετικά πολύτιμες αν συνεκτιμηθεί η απουσία χρηματοδοτικών πόρων λόγω της κατάστασης του τραπεζικού συστήματος στην ελληνική αγορά.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό του 2017 που αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για το 2018, είναι οι αλλαγές των franchisors, όσον αφορά τρεις κρίσιμους τομείς: τη στρατηγική ανάπτυξης, τη διαχείριση του δικτύου και τέλος τις επενδύσεις σε υποδομές. Τα δίκτυα που επέτυχαν σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά ακόμα και τα νέα δίκτυα, που σημείωσαν μια υγιή πορεία στον χώρο, ακολούθησαν μια εξαιρετικά προσεκτική στρατηγική ανάπτυξης. Πολυκάναλη, ευέλικτη, στοχευμένη που δεν περιορίζεται η επεξεργασία της στις περιοχές ή στο επενδυτικό μοντέλο, αλλά κυρίως σε μια συνολική χαρτογράφηση της αγοράς με ταυτόχρονη επεξεργασία σε όλους τους τομείς που αφορούν τόσο το concept, τα συστήματα, τις διαδικασίες όσο και την επιχειρηματική πρόταση συνεργασίας με τους υποψήφιους συνεργάτες.
Δεν περιορίστηκαν στη δημιουργία ενός στοχευμένου επικοινωνιακού πλάνου, ούτε στην παρουσίαση ενός concept με ισχυρά στοιχεία διαφοροποίησης. Επένδυσαν και επενδύουν διαρκώς σε θέματα οργάνωσης, σε διαδικασίες, σε τεχνολογικές υποδομές, σε ανθρώπινο δυναμικό και ούτω καθ’ εξής.
Ταυτόχρονα είχαν μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης του δικτύου. Από την προσέλκυση και την ένθεση του franchisee, έως την καθημερινή λειτουργία και επικοινωνία μαζί του. Τέλος, έδωσαν σημαντική προτεραιότητα στην ανάπτυξη υποδομών, κυρίως σε επίπεδο τεχνολογίας, έτσι ώστε να δημιουργηθούν αποκεντρωμένες, ευέλικτες δομές διαχείρισης λειτουργίας του δικτύου.
Και οι τρεις αυτοί παράγοντες δεν αποδεικνύονται πολύτιμοι μόνο για την αποτελεσματική λειτουργία, αλλά και για την προσέλκυση νέων υποψηφίων franchisees που διαθέτουν υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων, γνώσεων.
Το τέλος του 2017, που χαρακτηρίστηκε από ασθενικά, αλλά θετικά στοιχεία αύξησης της συνολικής ζήτησης, σηματοδοτεί μια νέα συγκυρία για τον χώρο του franchising. Αρχίζει και υπάρχει μια μεταβολή, όσον αφορά τους κλάδους όπου προσανατολίζονται οι υποψήφιοι franchisees.
Η Eστίαση θα συνεχίσει να παρουσιάζει αυξανόμενη ζήτηση, όμως θα υπάρξει εσωτερική αναδιάρθρωση των ζητούμενων κατηγοριών, διαφορετικά κριτήρια και ιεράρχηση. Tα στοιχεία της νέας αυτής εποχής προέρχονται από την πλευρά των υποψηφίων franchisees. Ο συνολικός αριθμός θα παραμείνει σταθερός, όμως η επιλογή θα είναι ιδιαίτερα επιλεκτική.
Επίσης, ο χώρος του retail θα αρχίσει να έχει αυξανόμενη ζήτηση. Ήδη σε κάποιες υποκατηγορίες, αυτή η αλλαγή είναι προφανής. Κομβικό στοιχείο, η διαφοροποίηση, η μοναδικότητα, αλλά και η ξεκάθαρη στρατηγική σε συνδυασμό με τις υποδομές.
Οι Υπηρεσίες και ο Τουρισμός θα αποτελέσουν πηγή αύξησης της ζήτησης για νέα συστήματα franchise. Θα αναδειχθούν πρωταθλητές, όσον αφορά τη δημιουργία νέων concepts που θα διαγωνίζονται για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση. Πρόκληση για την κατηγορία αυτή παραμένει η μη επανάληψη των λαθών του παρελθόντος. Η επιφανειακή ευκολία δημιουργίας μιας επενδυτικής πρότασης στον χώρο αποτέλεσε πηγή παθογενειών και σημαντικών απωλειών σε πολύτιμους πόρους.
Τέλος, η νέα συγκυρία ευνοεί και δυο ακόμα κλάδους όπου σε παράλληλη λειτουργία με τις υφιστάμενες δομές θα μπορούσαν να αναπτυχθούν εξαιρετικά επιτυχημένα συστήματα. Οι κλάδοι αυτοί είναι η Εκπαίδευση και η Υγεία, όπου το ανθρώπινο δυναμικό και η τεχνολογία είναι εξαιρετικά πολύτιμα στοιχεία. Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι δημόσιος και ιδιωτικός τομέας μπορούν να κινηθούν παράλληλα και εξαιρετικά παραγωγικά.
Επιπροσθέτως, ορισμένες από τις τάσεις του franchising που έρχονται στο προσκήνιο είναι:
• Μικρότερα και οικονομικότερα μοντέλα franchise με μειωμένα franchise fees, χαμηλότερο κόστος αρχικής επένδυσης, πιο ευέλικτα επιχειρησιακά μοντέλα , μικρότερα σταθερά κόστη κ.ο.κ. Κρίσιμο στοιχειό στον σχεδιασμό ενός franchise είναι η μείωση του αρχικού κόστους και η ελαχιστοποίηση των σταθερών δαπανών, αξιοποιώντας την προσωπική συνεισφορά του κάθε επενδυτή.
• Εξέταση εναλλακτικών, λιγότερων κοστοβόρων τοποθεσιών πέρα από τις εμπορικές ζώνες, με αιχμή κλειστές αγορές, περιφερειακές μονάδες κ.ο.κ.
• Η διερεύνηση εναλλακτικών αγορών όπως shop in shop, corners, licencing σε τρίτα δίκτυα, συνεργασίες με μη ανταγωνιστικά δίκτυα που απευθύνονται σε ίδια κοινά κ.ο.κ.
Δημιουργία νέων concepts που στοχεύουν σε εξειδικευμένες αγορές για ειδικά κοινά, τόσο σε παραδοσιακούς τομείς (π.χ. Εστίαση) αλλά και της τεχνολογίας και της διασκέδασης. Για να παραμείνουν ζωντανά πρέπει να έχουν συνεχώς ανοιχτές τις κεραίες τους για τον εντοπισμό των αλλαγών στη συμπεριφορά των καταναλωτών, την αλλαγή τους στις νέες τάσεις στην αξιοποίηση των νέων μέσω επικοινωνίας, στην εξερεύνηση και ανάδειξη νέων καναλιών διανομής κ.ο.κ.
Επίσης, το 2017 χαρακτηρίστηκε από τη δειλή μεν, με εξαιρετικά αποτελέσματα, σε ορισμένες περιπτώσεις δε, ανάπτυξη των ελληνικών δικτύων στη διεθνή αγορά. Η Κύπρος, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Η.Π.Α. και η Μέση Ανατολή αποτελούν τις πρώτες προτεραιότητες ελληνικών δικτύων κυρίως του χώρου της Εστίασης. Ήδη, άρχισε να αποτελεί υψηλής προτεραιότητας στόχο η ανάπτυξη ειδικών προτάσεων, αλλά και η δημιουργία των αντίστοιχων υποδομών, έτσι ώστε η διείσδυση όλο και περισσότερων δικτύων σε αυτές τις αγορές να καταστεί δυνατή. Οι επιπτώσεις της ανάπτυξης των ελληνικών συστημάτων franchise στις διεθνείς αγορές είναι πολλαπλές, καθώς ενδυναμώνουν την παρουσία τους στην ελληνική αγορά, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την αύξηση των εξαγωγών μέσω των προμηθευτών που τις υποστηρίζουν και τη διακράτηση ή και επανααξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού, που είναι πολύτιμο για την οικονομία της χώρας.
Το 2018 είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο για τον χώρο του franchising και ταυτόχρονα θέτει πολλαπλές προκλήσεις. Ιδιαιτερότητες της αγοράς οι συνεχιζόμενες ανακατατάξεις, σε συνδυασμό με την ένταση του ανταγωνισμού που απαιτούν από τις επιχειρήσεις να υπερβούν το στατικό δίλλημα franchising ή όχι και να διερευνήσουν γενικότερα το ερώτημα του ποια είναι η καταλληλότερη στρατηγική για την επιχείρηση, στο ιδιαίτερο αυτό ανταγωνιστικό περιβάλλον. Ο καθορισμός μιας συγκροτημένης συνολικής στρατηγικής απαιτεί μια συνολική θεώρηση και όχι απάντηση σε διλληματικού τύπου ερωτήματα.
Για τους περισσότερους κλάδους, η πολυκάναλη ανάπτυξη που λαμβάνει σοβαρά υπόψη και τις αλλαγές στον χώρο του e-commerce αποτελεί μονόδρομο. Ταυτόχρονα, η διεθνής ανάπτυξη αποτελεί συστατικό στοιχείο της όποιας στρατηγικής, καθώς ο ελλαδικός χώρος παραμένει ασφυκτικά μικρός, για να καλύψει τις απαιτήσεις σε επίπεδο υποδομών, έρευνας, ανθρωπίνου δυναμικού κ.λπ.
Η τεχνολογία τίθεται στον πυρήνα του όποιου σχεδιασμού. Η αξιοποίησή της δημιουργεί τις προϋποθέσεις, ώστε νέα επιχειρησιακά μοντέλα να μπορούν να ανταγωνιστούν καθιερωμένους παίχτες. Η διεθνής εμπειρία καταδεικνύει τις ευκαιρίες που δίνει σε νέες δυναμικές εταιρείες η τεχνολογία να διεισδύσουν και να διεκδικήσουν σημαντικά μερίδια.
Παράλληλα, ο εξ ‘αρχής σχεδιασμός ενός νέου μοντέλου διαχείρισης των δικτύων αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός, όχι μόνο για την ανάπτυξη αλλά και για τη συνεχή εξέλιξη κάθε υγιούς συστήματος franchise.
Η δομή, η οργάνωση, η επιλογή και η διαχείριση των franchisees, η αξιοποίηση της συλλογικής γνώσης, η επανεπένδυση εντός του δικτύου αποτελούν ζητούμενα από τις πρώτες φάσεις του σχεδιασμού ενός δικτύου. Η σχέση μεταξύ εταιρειών και προμηθευτών, καθώς και η διαχείριση της αλυσίδας αξίας αποτελούν σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει καθορίζει τα κύρια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των αλυσίδων.
Το 2018 θα είναι ένα έτος που τα δίκτυα θα ανακαλύπτουν και θα επενδύουν στην οικοδόμηση μιας κουλτούρας franchise. Αν παρατηρήσει και αναλύσει κανείς, όχι μόνο τα ελληνικά συστήματα franchise, αλλά και τα διεθνή που πέτυχαν σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, θα διαπιστώσει ότι είχαν επενδύσει πολύτιμους πόρους στην οικοδόμηση μιας εταιρικής κοινής κουλτούρας υπεύθυνου franchise που χαρακτηρίζονταν από 5 βασικούς πυλώνες.
• Ο πελάτης είτε εσωτερικός (υπάλληλοι ή franchisees) είτε εξωτερικός είναι πρώτη προτεραιότητα. Τα οργανωμένα δίκτυα επενδύουν διαρκώς στην κατανόηση των αναγκών του τελικού πελάτη, αλλά ταυτόχρονα και στα θέλω και τις ανάγκες των franchisees τους. Το κλειδί της επιτυχίας ήταν η διασφάλιση του κατά πόσο οι franchisees, οι συνεργατες και οι πελάτες είναι ικανοποιημένοι από το δίκτυο. Βασική προτεραιότητα, η διατήρηση μιας ισχυρής εστίασης και δέσμευσης στην εξυπηρέτηση των πελατών με στόχο την πιστότητα, επαναληψιμότητα, αλλά και τη διακράτηση των εργαζόμενων και των franchisees.
• Επενδύουν σε μια ανοιχτή και «συμμετοχική» εταιρική κουλτούρα. Η διαχείριση της γνώσης, η συνεχής ανατροφοδότηση και συμμετοχή αποτελεί βασική διαδικασία για τη λήψη στρατηγικών επιχειρηματικών αποφάσεων. Ολοκληρωμένα επικοινωνιακά προγράμματα που προβάλλουν το κοινό όραμα και τις αξίες που δημιουργούν προϋποθέσεις σύγκλισης και ευθυγράμμισης στον πυρήνα της στρατηγικής μάρκετινγκ.
• Το ανθρώπινο δυναμικό. Συνεχής επένδυση, προσέλκυση του κατάλληλου franchisee και του κατάλληλου προσωπικού. Διαρκής ανάλυση των αναγκών, αξιοποίηση της τεχνολογίας σε συνδυασμό με την εξέλιξη τεχνικής εκπαίδευσης αλλά και την ανάπτυξη των απαραίτητων soft skills. Η δημιουργία μιας συμπαγούς ομάδας είναι το ζητούμενο για κάθε δίκτυο. Είναι προφανές ότι η επιτυχία των δικτύων στηρίζεται και αποσκοπεί στην επιτυχία αυτών που τα αποτελούν.
• Συνεχής υποστήριξη των franchisees. Τα υγιή δίκτυα επενδύουν στους υφιστάμενους franchisees, παρέχοντας συνεχή εκπαίδευση, πόρους, ενθάρρυνση, εργαλεία κ.ο.κ. Οι επιτυχημένοι υφιστάμενοι franchisees καθορίζουν, όχι μόνο την επιτυχία της αλυσίδας, αλλά και την προσέλκυση των κατάλληλων franchisees, τόσο σε επίπεδο single franchise όσο και σε επίπεδο multi unit επενδυτών.
• Δημιουργία ενός κλίματος συνεχούς συμμετοχής σε τοπικές κοινωνίες και προγραμμάτων που ανεβάζουν την ενεργό εμπλοκή του δικτύου στην κοινωνική ζωή της περιοχής, αλλά και την ανάδειξη του κοινωνικού status των franchisees.
Ο σχεδιασμός ενός ολοκληρωμένου συστήματος franchise είναι μια ιδιαίτερη διαδικασία. Τα δίκτυα που το κατανοούν και επενδύουν σε αυτή τη διαδικασία, θα έχουν θετικά αποτελέσματα, μιας και ιδιαίτερα στην Ελλάδα την επόμενη περίοδο θα υπάρξουν εξαιρετικές ευκαιρίες για τους σωστά προετοιμασμένους, με συνέπεια και όραμα.
